طبقه بندی فضای عملیاتی یک واحد فرآیندی به ZONE های مختلف، نشان دهنده مقدار و مدت وجود گازهای قابل اشتعال در هر فضا می باشد. نوع گاز موجود در هر ZONE و در نتیجه انرژی لازم جهت مشتعل شدن آن، متفاوت است و بنابراین، در انتخاب صحیح تجهیزات برقی و ادوات کنترل موثر خواهد بود. به همین دلیل برای هر ZONE یک تقسیم بندی مجدد بر حسب نوع گاز در آن منطقه نیاز می باشد. این تقسیم بندی مجدد GAS GROUP CLASSIFICATION نامیده شده و برای هر ZONE در نقشه های مربوطه منعکس می گردد.

دستورالعمل های مبتنی بر آئین نامه های آمریکایی که فضاها را به دو DIVISION طبقه بندی می کنند، گازها را به چهار گروه به نا مهای A و  و C و D تقسیم بندی می نمایند که چون مورد استفاده نخواهند بود از توضیح آنها خودداری می شود. سازمان IEC گازهای موجود در هر ZONE از فضاهای صنعتی را به سه گروه با نامهای GROUP II A ، GROUP II B،  GROUP II  تقسیم بندی می کند. بعلاوه این سه گروه، گازهای موجود در فضاهای معادن زیرزمینی را که معمولاً گاز متان هستند GROUP I می نامد. پیشوند I برای گازهایی که در فضاهای زیرزمینی وجود دارند مخصوصاً معادن ذغال سنگ بکار می رود و پیشوند II برای مشخص کردن سایر فضاهای صنعتی که تاسیسات رو زمینی هستند استفاده می شود. این تقسیم بندیها بر حسب  انرژی مورد نیاز برای مشتعل شدن گازهای هر گروه انجام پذیرفته که ذیلا” مورد بررسی قرار می گیرند.

1-10 : GROUP II A گازهای این گروه شامل اکثر گازهای موجود در تاسیسات نفتی می باشند، عبارتند از گازهایی که برای مشتعل شدن آنها حداقل به 180 میکروژول انرژی نیاز خواهد بود و یا بنا به تعریف IEC جهت مشتعل شدن آنها توسط جرقه حاصل از جریان برق، بیش از 80 درصد جریانی که در شرایط یکسان گاز متان را مشتعل می کند نیاز می باشد. این جریان MINIMUM IGNITION CURRENT یا MIC نامیده می شود.

اکثر ترکیبات و موادی که در پالایشگاههای نفت موجود می باشند، جزو این گروه از گازها هستند. لیست کامل گازهای این گروه و سایر گروهها که ذیلا” مورد بررسی قرار می گیرند در ضمیمه A نشریه IEC 60079-10مندرج است.گازهای این گروه به اختصار زیر می باشند :

·         اکثر هیدروکربن های اشباع شده زنجیره ای و حلقوی (الکانها و سایکلو الکانها )

·         پروپیلن

·         هیدروکربن های معطر یا آروماتیک مانند بنزن، تالوئن، زایلین و اتیل بنزن

·         هیدروکربن های مخلوط که به عنوان سوخت مصرف می شوند مانند گاز طبیعی ( متان ) بنزین اتوموبیل، نفت سفید، گازوئیل و حلالها

·         الکل ها مانند متانول، اتانول تانونانول و فنول ها

·         الدئید ها مانند اسید آلدئید

·         ستن ها مانند استن و متیل کتن (MEK) که در کارخانجات روغن سازی استفاده می شود.

·         استر ها بطور اعم

·         پاره ای اسیدها مانند اسید استیک

·         ترکیبات هالوژنه از قبیل کلرومتان، کلرواتان، بروموبوتان و غیره

·         ترکیبات هالوژنه اکسیژن دار از قبیل کلرواتانول

·         ترکیبات گوگرددار مانند پروپیل مرکاپتان

·         ترکیبات ازت دار مانند آمونیاک و اکثر آمین ها

·

2-10 : GROUP II B

گازهای این گروه که بیشتر در کارخانجات پتروشیمی وجود دارند عبارتند از گازهایی که برای مشتعل شدن آنها فقط 60 میکروژول انرژی لازم است و یا برای مشتعل شدن آنها توسط جرقه حاصل از جریان برق، جریانی بین 45 درصد تا 80 درصد جریانی که گاز متان را در شرایط یکسان مشتعل نیاز خواهد بود.

پاره ای از گازهای این گروه عبارتند از :

·         هیدروکربن های اشباع نشده از قبیل اتیلن، پروپین و بوتادین

·         ترکیبات ازت دار مانند نیترواتان

·         ترکیبات اکسیژن دار از قبیل منواکسید کربن، اترها و اکسید اتیلن

·         ترکیبات هالوژنه با پیوند دوگانه مانند تترافلوئوراتیلن ( C2 F4 )

·         مرکاپتانها، مانند متیل مرکاپتان و اتیل مرکاپتان (اتیل مر کاپتان می تواند جزو گروه گازی GROUP II A نیز منظور گردد.)

3-10 : GROUP II C

گازهای این گروه گازهایی هستند که توسط 20 میکروژول انرژی یا حرارت مشتعل می شوند و یا برای مشتعل شدن آنها توسط جرقه حاصل از جریان برق، جریانی کمتر از 45 درصد جریانی که گاز متان را در شرایط یکسان مشتعل می کند کافی خواهد بود. گازهای این گروه عبارتند از : هیدروژن، استیلن و دی سولفید کربن. با توجه به توضیحات فوق نقشه های AREA CLASSIFICATION نه تنها فضاهای هر واحد فرآیندی را به ZONE های مختلف طبقه بندی می نمایند بلکه هر ZONE را نیز به سه گروه تقسیم می کنند.به عنوان مثال فضایی که با علامت ZONE 2 GROUP II A  نشان داده می شود، منطقه ای است که در شرایط غیر عادی، احتمال انتشار گاز برای مدت کوتاه بین یک ساعت تا ده ساعت در سال وجود دارد ( ZONE 2 ) و نوع گازهای قابل انتشار در آن فضا از انواع مواد نفتی مثلاً بنزین اتوموبیل می باشد ( GROUP II A ).

.در محوطه ای که ZONE 2 GROUP II C طبقه بندی شده احتمال گازهای قابل اشتعال تر، مانند گاز هیدروژن در شرایط فوق وجود خواهد داشت.طبق دستورات IEC مناسب بودن تجهیزات برقی و ادوات کنترل برای انواع گازهای موجود در هر منطقه می باید در روی دستگاهها به صورت II A  و II B و یا II C  همراه با حداکثر درجه حرارت دستگاه به طریقی نوشته و یا حک گردد. پیشنهادات و توصیه های مربوط به انتخاب تجهیزات مناسب برای هر ZONE و هر نوع گاز و نحوه علامت گذاری و همچنین نحوه نشان دادن حداکثر درجه حرارت آنها در بخش بعد مورد بررسی قرار می گیرد.

دیدگاه خود را بنویسید